Fatalizm nedir? Fatalizm anlayışına genel bakış

Felsefe dünyanın en eski bilim alanları arasında yer alıyor. İnsanlık tarihi kadar eski olan felsefe kendi içinde metafizik felsefe ve metaryalist felsefe olarak iki ana eksende düşüncelerin savunulduğu, ortaya konulduğu bir alandır. Her ikisi birbirinden tamamen bağımsızdır ve metafizik felsefe düşünde anlayışında ortaya çıkan en önemli kavramlardan bir tanesi de fatalizm olgudur. Bu da konuyu bilmeyenler için Fatalizm nedir sorusunu beraberinde getiriyor.

Fatalizm Nedir? 

Fatalizm nedir sorusuna verilebilecek kısa ve uzun tanımlamalı yanıtlar vardır. En basit ifade ediş biçimi ile üstte verilen bilgilerden de anlaşılacağı üzere bir felsefi kavramdır.Üstelik hem diğer pek çok benzer kavramın aksine hem çok tanrılı, hem tek tanrılı dinlerde var olan bir kavramdır. Yazgıcılık, kadercilik olarak da ifadelendirilir. Ünlü felsefeci ve düşünür Friedrich Nietzsche fatalizm olgusunu yazgıcılığın bir alt alanı olarak tanımlar ve adını da Türk yazgıcılığı olarak tanımlar.

Kavramı biraz daha açmak gerekir ise insan hayatında olan biten her şeyin öncesinde doğa tarafından belirlendiğini ve bireylerin hiçbir şart altında kendi yazgısına müdahale edemeyeceğini savunur. Tam anlamı ile teslimiyetçi bir yaklaşımdır.

Fatalizmin Temel Özellikleri

Fatalizm ağırlıklı olarak mistik yönleri ağır basan, metafizik felsefe görüşünde olan Doğu kültüründe kabul edilen bir görüştür. Aşağıda belirtilen temel özelliklerinden bahsetmeden önce cennet, ahiret ve cehennem gibi olguların fatalizm akımında önemli bir yer teşkil ettiğini ifade etmek gerekir.

Birçok İslam düşünürü ise bu düşünceye karşı çıkar. İnsanın düşünebildiğini ve kendi özgür iradesi ile karar verebileceğini savunur.

Fatalizm Kavramında Özgürlük Anlayışı

Fatalizm nedir sorusunun yanıtını üstte ana hatları ile bu biçimde verdikten sonra en bariz farklarından bir tanesinin özgürlük anlayışı kavramıdır. Fatalizm’de insan özgürlüğü diye bir kavram yoktur. Her şey o daha doğmadan belirlendiği için insan sadece yazgısını yaşar. Hiçbir biçimde özgür değildir.

Fatalizme göre sorumluluk olgusu diye bir şey kesinlikle yoktur. İnsanın kaderinde ne yazıyor ise onu yaşar. Olgular tamaman günah ve sevap üzerinden ilerler.

Fatalizm ve Din Arasında Bağlantı

Fatalizm nedir denilirken burada tanrıya yaklaşımına bakmak, bu düşünce anlayışını daha iyi anlamaya yardımcı olur. Tanrının varlığına mutlak olarak inanılır. Tüm insanlarda var olan iradeler tanrıya ait olan bir iradedir. İnsan tanrı ne isterse onu yapar. Bu anlayışı bir anlamda insanı kukla gibi de görür. Kısaca tanrı ne isterse o olur. Tek ya da çok tanrı gibi bir ayrım bulunmaz.

Fatalizm Kurucu Kişileri ve Temsil Edenler 

Son olarak fatalizm kurucusu ve fatalizmi temsil eden kişiler hakkında bilgi vermek gerekir ise şu bilgilere yer verilebilir.

Dünyada fatalizm kavramını ilk ortaya atan kişi Cehm Bin Satvan isimli düşünürdür. Bir mezhebin de kurucusu olan Cehm Bin Satvan dışında bu düşünce akımını destekleyen diğer düşünürler şunlardır: Arthur Schopenhauer ki dünyada pek çok insanın takip ettiği bir kişidir ve Bilmek ve İstemek, Aşkın Metafiziği ve Hayatın Anlamı eserlerinde bu konuya ayrıntılı olarak yer verir.

Ülkemizde ise fatalizm akımı doğrultusunda giden felsefeci Fatih Özgökman olup bu konuya yer verdiği eserinin adı Tanrı’nın Ön Bilgisi ve İrade Özgürlüğü kitabıdır. Eserde konuya tüm yönleri ile yaklaşmıştır.

Önceki yazımızı da okumak ister misiniz?